باختر وخاور دو کلمه مترادف هستند ?

[محمد]

باختر وخاور دو کلمه مترادف هستند ?

 

[معلم]

نه، باختر و خاور مترادف نیستند، بلکه متضاد یکدیگر هستند.

• خاور به معنی مشرق، طلوع خورشید، شرق و مکان طلوع خورشید است.
• باختر به معنی مغرب، غروب خورشید، غرب و مکان غروب خورشید است.

در واقع، این دو کلمه جهت‌های مخالف یکدیگر را در کره زمین نشان می‌دهند.
در اینجا چند مثال از کاربرد این دو کلمه در ادبیات فارسی آورده شده است:

• خاور:
  • ز خاور بیاراست تا باختر پدید آمد از فرّ او کان زر. (فردوسی)
  • بر شکافد صبا مشیمه شب طفل خونین بخاور اندازد. (خاقانی)
  • چو مهی کآفتاب چاکر اوست نقطه خاک تیره خاور اوست. (خاقانی)
• باختر:
  • مهر دیدم بامدادان چون بتافت از خراسان سوی خاور می شتافت. (رودکی)
  • چو خورشید تابنده بنمود پشت دل خاور از پشت او شد درشت. (فردوسی)
  • خورشید را چون پست شد در جانب خاور علم پیدا شد اندر باختر بر آستین شب علم. (لامعی گرگانی)

همانطور که مشاهده می‌کنید، در این مثال‌ها، خاور و باختر همیشه در مقابل یکدیگر قرار دارند و جهت‌های مخالف را نشان می‌دهند.
بنابراین، می‌توان گفت که باختر و خاور متضاد یکدیگر هستند و به هیچ وجه مترادف نیستند.